Sindy

YAHUDİ YAŞAM EVRELERİ

Brit Mila ya da diğer bir adıyla Sünnet

Yahudi çocukları doğduktan sekiz gün sonra yapılır. Bu prosedür, moel; yani Yahudi kurallarına uygun olarak yetiştirilmiş ve sünneti de içeren kapsamlı bir eğitim görmüş kişi tarafından gerçekleştirilir. Brit Mila’da, moel; bebeğe bir Yahudi adı verildikten sonra bebeğin sünnet derisini alır ve üreme organından kan akıtır.
Brit Mila’ nın sözlük anlamı “sünnet sözleşmesi” dir. Yahudi dininin babası olan Avraam, tarihte ilk Brit Mila olan kişidir ve kendi kendini sünnet etmiştir. Avraam, kendi soyundan gelenlere büyük bir sadakatla Tanrı’ ya hizmet etmelerini öğreteceğine dair yemin etti. Buna karşılık Tanrı, Avraam’ ın soyunun hayatta kalacağını garanti edeceğine dair söz verdi. Bu İbrani ailesi, Yahudi olarak bilinen ve hala soyu devam eden İsrael milletini oluşturdu.
Tanrı ile Avraam arasındaki bu sözleşme ya da diğer bir deyişle anlaşma, sünnet kanunu olarak kabul edildi. Bugün, Yahudiler sünnet olayını yerine getirirken, bu sözleşmeyi sürekli kılıp, çocuklarını verilmiş olan bu ebedi sözün bir parçası yapmış olmaktalar.

Bar Mitzva

Yahudi dinine göre onüç yaşını dolduran her erkek çocukdinin gereklerini yerine getirecek olgunluğa erişmiştir. Tanrı Musa Peygamber'e şöyle buyurur: "İsrailoğulları ile konuş, elbiselerine püsküller yapsınlarve bu püsküllere baktıklarında emirlerimi hatırlasınlar." İşte bu püsküllerTallet'in dört köşesindeki Tsitsitlerdir, düğümler iseYahudi dinindeki 613 mitzvayı simgeler.
Onüç yaşını dolduran erkek çocukilk kez bir sabah duasında(Cumartesi ve bayramlar hariç) Tefillin ve Tallet takarak erginliğini ispatlar. Genellikle tefillinin ilk kez takılmasını takibeden Cumartesi günü yapılan Bar-Mitzva töreni çocuğun, Yahudi toplumuna, dini görevlerini yerine getirebilecek erginliğe erişmiş, kendi sorumluluğunu üstlenmiş bir üye olarak katıldığını anlatır. Bu törende çocuk Tevrat'tan bir bölüm okumak üzere Teva'ya çağrılır. Artık o, büyümüş, annesine babasına, tüm ailesine, çevresine faydalıbir ergin olacağına söz vermiş, çocukluğunu geride bırakmış bir ergindir.

Evlilik

Yahudiliğe göre bir anlaşma niteliğindedir. Bu anlaşma evlenen iki insanı sonsuza dek bağlayan ve kutsal aile birliğini tescil eden yazılı bir belge olarak somutlaşır. Yahudi toplumunda evlilik töreni dinsel nitelikli olup içeriği temelde aynı olmakla birlikte, her cemaatin yerleşik gelenek ve göreneklerine göre bazı değişiklikler gösterebilir. Örneğin her Yahudi düğününde damat geline “Hupa”da eşlik eder; fakat “Hupa”nın şekli o cemaatin geleneklerine ve zamanın gereklerine göre değişiklik gösterir.
Kiduşin ve Nisuin

Yahudi dinsel kültürü ve toplumsal yapısı içinde “Evlilik İşlemleri” birbirini izleyen ve birbirini bütünleyen iki bölümden oluşur. İlki “Eruşin” ya da “Kiduşin” diye adlandırılan bölüm olup günümüzde Söz Kesme ve Nişan Töreni’ne denk düşmektedir. İkinci bölüm olan “Nisuin” de “Hupa” altında kutlanan “Evlenme Töreni”dir.

Ölüm

Hala bilinmeyen konular arasında yer almaktadır. Ölümden sonra hayatın olup olmadığı hala birtakım insanlar arasında tartışma konusudur. Ancak Yahudi dinine göre ölüm hayatın sonu değildir. İçinde yaşadığımız dünya bizi başka bir dünyaya götüren koridor gibidir. Diğer yaşama , gelecek dünyaya (olam haba) insanların yargılanıp ruhlarının yeniden canlanacağına inanmak Yahudi düşüncesinde ve felsefesinde vardır.Tüm İsrael’in gelecek dünyada payı vardır. (Mişna sanhedrin 11:1)
Hayatın kutsallığı adına her Yahudi tüm mitzvalarını sadakatle gerçekleştirmelidir. Her mitzva yapılırken “Tanrı” hatırlanmalı ve onun için yapılıyor olunmalıdır. Çünkü bize hayat veren odur.
Ölüm ve yasla ilgili dini kanun ve uygulamalar iki prensip üzerine kurulmuşlardır. Yaşamını yitirmiş te olsa insanoğlunu onurlandırmak ve saygı duymak(kibud ha-met) zihinsel,hissi,ruhi olarak yasta olanları rahatlatıp iyi olmalarını sağlamak(nihum avelim). Yahudi geleneği ölüye saygıyı koruyarak yas tutanların acılarını rahatlatmak üzerine oluşmuştur.

Kadiş

En önemli, en yüce duadır. Aramicedir. Bu dua söylenirken Kudüs’e dönülür. Yas sırasında söylenen “Kadiş” duası iki nedenden ötürü okunur. Birinci nedeni, kişi yakını öldüğünde isyan içindedir. Tanrı’ya isyan eder. Bu duayı okurken de Tanrı’nın adaletine sığınır. Her ne kadar isyan etse de onun doğru yaptığına olan inancını ifade eder. İkinci nedeni, ölen kişinin ruhunun, Tanrı’ya hesap verdiği süre boyunca, yakınları okudukları “Kadiş” duası ile Tanrı’ya karşı ruhu yüceltirler.
Yas zamanını Yahudiler üçe ayırmışlardır. İlk yedi gün (Şiva), ölümden sonraki 30 gün (Şeloşim) ve ölümden sonraki 12 ay. Yas, ölünün gömüldüğü andan itibaren başlar. Şiva süresi yedi günün ilk sabah duasıyla başlar. Gömme günü Şiva’nın ilk günü olarak sayılır.
Şabat da Şiva sürecinin içindedir. Şabat Şiva’nın arasına gelince halk uygulamalarına göre Şabat için Şiva’ya ara verilir ve Şabat’tan sonra devam edilir.Yine de Şabat yedi günün içinde sayılır.
Kutsal bayramlardan biri şiva zamanına denk gelirse,şiva tamamlanır ve bayram bittikten sonra da şivaya devam edilmez.