SemaNur

Talmud’daki “bir insanı bir bütün olarak olumlu değerlendirin” vecizesini bilmiyorsanız bu, herhalde, bu sözcüklerin genelde, “herkesi olumlu değerlendirin” veya “herkese düşündüğünüzden daha fazla değer verin” şeklinde yorumlanmasından kaynaklanmaktadır.

Bu şekilde düşünmek biraz saflık değil mi ? Örneğin veznedar olmak için işe başvuran bir hırsızı olumlu bir şekilde mi değerlendirmeliyiz ? Dövdüğü için eski karısı onu boşayan, ve kendisiyle evlenmek isteyen bir adama, bir kadın “düşündüğünden fazla mı değer vermelidir” ? Bunu niçin yapsın ki ?

Bu vecize en iyi şekilde : “bir insanı bir bütün olarak olumlu değerlendirin” veya “bir insan hakkında hüküm vermeden önce iyi yönlerini de düşünün” şeklinde yorumlanabilir. Yani, bir insanı ölçerken, sadece onun hakkında bilinen bir iki kötü şeye dayanarak değil, hele bunlar daha da önemliyse, o kişi hakkında duymuş olabileceğiniz iyi şeyleri de göz önüne alarak hüküm vermeye çalışın. Örneğin, haftalık bir dergide Oskar Schindler’i eleştiren bir makalede, Schindler’ın kadınlarla yatıp kalkması ve ikinci Dünya Savaşı öncesinde vicdansız bir iş adamı olarak kimliği ön plana çıkarılmıştı.

Aslında, bu hoş olmayan nitelikler Schindler’in karakterinin gerçek yönleriydi. Buna rağmen bu adamın, hayatını birçok kez tehliaaae atarak, aksi halde Naziler tarafından katledilmeye mahkum 1,150 kadar Yahudiyi kurtardığı da unutulmamalıdır. Oskar Schindler’i değerlendirirken, bu koca gerçek diğer küçük gerçekleri gölgede bırakmaktadır.

Yahudi ahlak kurallarına göre, bir insanın genelde iyi bir kişi olduğunu biliyorsanız, ve daha sonra o kişinin hatalı bir şey yaptığını öğrenirseniz, o kişi hakkında hüküm vermekte acele etmemelisiniz. Aksine, bu kişinin neden bu şekilde hareket ettiğini anlamaya ve davranışları ile ilgili mazeretler yaratmaya çalışmalısınız. Eğer mantıklı bir mazeret bulamıyorsanız o zaman, bu hareketi kişinin karakterinin bir parçası olarak değil geçici bir hata olarak görmeniz gerekmektedir.

Dennis Prager’a göre bir kişiyi çok iyi tanıyorsanız, onu iyi ve olağanüstü olarak tanımlayacak beş özellik ve aynı zamanda, onu zalim ve zavallı gösterecek beş ayrı özellik bulabilmeniz mümkün olmalıdır. Çoğu zaman bazı insanlardan hoşlanmıyorsak, sadece olumsuz yönlerini düşünerek onları dışlayabiliriz.

Günümüzde Abraham Lincoln, Amerika’nın en büyük başkanlarından biri olarak kabul edilir. Ancak yaşamı süresince olumsuz yönleri acımasızca teşhir edilirdi. Gerçekte de Lincoln’un kişiliğinde olumsuz yönler var mıydı ? Muhakkak ki vardı. Ancak o yıllarda Başkanın sadece bu yönlerine odaklanmış olanların şüpheci ve akılsız kişiler olduğu düşünülür. Bu kişiler bir elmas gördüklerinde onun sadece kusurlarını arayan kişilerdir.

Başkaları hakkında hüküm verirken dengeli olmaya çalışın. Herşeyden daha da önemlisi, adil olmaya çalışın.


alıntı