meLda

Evet kardeşlerim konulara kaldığımız yerden devam ediyoruz. Arapça'da yer alan harekelerden birkaçını da bugün anlatarak harekeler başlığına son vermek istiyorum. Harekeler-I ve II konularını muhakkak iyi kavramak gerekiyor. Burada anlatacaklarımız ile temel bir bilgiye sahip olacaksınız. Genel tekrar olması açısından arapça harflerin ancak hareke denilen özel işaretlerle okunabileceğini hatırlatmakta fayda görüyor ve hemen konumuza kaldığımız yerden devam ediyorum.

7. Cezm-Sükûn ( السكون - الجزم ): Bulunduğu harfin üzerine "_ْ " şeklinde yazılan harekedir. Harfe diğer harekelerdeki gibi belli bir ses vermez aksine o harfin kendi sesini verir. Daha iyi anlamak için şöyle düşünelim; Türkçe'de sonu sessiz harfle biten her kelimede son harfin çıkardığı ses o harfin kendi sesidir. Mesela "ağaç, toprak, kitap" bakınız burda orjinal sesler var herhangi bir yönelme sesi yok "e, a, i" gibi.

*Burada dikkat edilecek husus bu harekenin sadece kelime sonunda olmayacağı yani kelime ortasında da gelse aslî ses ile okumak gerekiyor bu yüzden "sakîn veya sükûn" diye adlandırılıyor.

Örnekler: اَيْنَ = Eyne (Nerede) gördüğünüz gibi "y" harfinin üstünde cezm var bu yüzde "ye, yi, yü" gibi okuma yapmadık. Kısaca "eyene, eyine, eyüne" gibi sesler katarak okumadık.

8. Şedde-İdğâm (الادغام - الشدة ): Bulunduğu harfin üzerine "_ّ " şeklinde yazılan harekedir. Burada ikili bir yazım sözkonusudur. kelimenin kendisinden de anlaşılacağı gibi harfleri birbirine katmaya, çarptırmaya sebep olur şedde. Bakın kendi okunuşunda bile "d" harflerinde bir çarpma sözkonusu. İşte iki benzer harften biri cezimli diğeri harekeli olup ard arda gelirlerse kolaylık olsun diye "şedde" ile bunları birbirine katarız. İki harfin böyle şeddeli olup, birbirine katmaya aynı zamanda "idğâm" denilir. Kur'an-ı Kerim okurken yani tecvidde çok lazım olan bir kuraldır idğâm...

*Burada dikkat edilecek husus cezimden sonra gelen harfin üstün, esre, ötre olmasında bir farklılık olmamasıdır. Yani hangisi gelirse gelsin şeddeleme yapılır.

Örnekler: Kalın: مَدَّ = Medde (Çekti) gördüğünüz gibi "d" harfleri çift şekilde okundu. Yani birbirine katıldı., çarptırıldı aynı harfler Bu kelimeyi açarsak farkı daha rahat görürüz. مَدْدَ = Medde (Çekti) Bakın bir cezimli "d" harfi bir de üstünlü "d" harfi mevcut açık yazılımda oysa okunuşları aynı. İşte şedde bunları birleştirmeye yarıyor.

Burada söylenmesi ve dikkat edilmesi gereken bir husus daha var. Arapça'da illetli yani "kusurlu" dediğimiz bazı harfler var bazen bunlar kurallarda istisna oluşturabiliyor. Özellikle "elif, vav, ye" harfleri yazılış ve okunuşlarda farklı şekillerde olabiliyor. Bu duruma örnek verecek olursak:

Dedik ki; şedde aynı harfleri birleştirir ve o harfin üzerine gelir ancak "elif" harfi biri sakin biri harekeli geldiğinde şedde almaz "med" dediğimiz bir yazım şeklinde bürünür. Yani okunuşu biraz uzar buna bir elif miktarı çekme deriz.

Örnekler: آمَنَ = Âmene (İman etti) Bakınız burda elif üzerinde özel bir işaret var. İşte bu işaret harfin bir elif uzatılmasına sebep olur. Peki bu harfin asıl hali yani açık hali nasıl görelim: أَأْمَنَ = Âmene (İman etti) Gördüğünüz gibi biri sakin biri harekeli iki elif yan yana gelmiş ancak birleştirilmiştir ve "med" olmuştur. Birbirine çarptırma olsa "şedde" olurdu. Kısaca elif harfine dikkat etmek gerekir.


Alıntı..