Sindy

Şiddete yönelik sinyaller neler, şiddet uygulayan erkeğin sorunu ne, ne tetikliyor, nasıl engel olunur, çalışan kadın da şiddet görüyor mu? İşte çok çarpıcı açıklamalar; Psikiyatrist Dr. Ayşe Zuhal Dolay ile kadına yönelik şiddeti derinlemesine inceledik.


MODERN YAŞAMA UYUM SAĞLAYAMAYAN ERKEK
ŞİDDET UYGULUYOR...

Her geçen gün yeni bir kadına karşı şiddet vakası ile karşılaşmaktayız. Bu rakamlar son 10 yılda ürkütücü şekilde çoğaldı. Kadına yönelik şiddetin nerede ve nasıl patlama yaptığı, şiddetin psikolojisi ve şiddetten bağımsız bir toplum için ebeveynlere düşen rolleri Ota Tıp Merkezi'nden Psikiyatrist Dr. Ayşe Zuhal Dolay anlattı.


Kadına yönelik şiddetin sinyallerini nasıl anlayabiliriz?

Şiddete eğilimli kişiler kadına değil herkese karşı tepkilidir ve bunu gizleyemezler. Genelde aşırı kontrolcü yapıda, kuşkucu, tahammülsüz, basit olaylarda bile sert tepkiler gösteren, acımasızlıkları dikkat çeken, hatta bununla övünen kişilerdir (örneğin kendisi ile ilgisi olmayan bazı güncel olaylardaki yorumlarına, hayvanlarla ilgili tavırlarına, aile yapısı ile ilgili anlattıklarına dikkat etmek biraz fikir verebilir).


Şiddete uğrayan ve şiddet uygulayanın psikolojisi nedir? Nasıl bir ruh hali şiddete sebep olur, şiddet uygulayan kişi şiddetin ardından neler düşünür?

Şiddet uygulayan kişinin psikolojisinde genelde yetersizlik duygusu hakimdir, ancak şiddet uygulayarak kişiliğini ortaya koyabilecektir. Komplekslidir, ancak bu kişilik özelliği değişmeyeceğinden şiddet uygulamaya devam edecektir. Genellikle pişman olmalar, özür dilemeler inandırıcı olmamalıdır. Şiddete uğrayan kişide ise özgüven kaybı oluşur ve gitgide kendini koruma adına eyleme geçme cesareti de kalmaz.


Kadına yönelik şiddete erkekler ne gerekçe gösteriyor ve bu şiddet nasıl başlıyor?

Bilindiği gibi kıskançlık ve reddedilme, toplumda kabul görmediğini düşünme en sık rastlanan nedenler. Bunu dile getirmeyenler çok basit nedenlerle şiddet uygularlar. Örneğin yemeğin beğenilmemesi, çamaşır, temizlik, ütü gibi ev işlerinde kusur bulunması gibi.
Burada daha ziyade ev dışında erkeğin yaşadığı kişiliğine yönelik yaralanmaların öfkesini evdeki kadına, bazen de çocuklara yöneltmesi söz konusudur.

Kadınların iş hayatına ve sosyal hayatına katılması şiddetin niteliğinde ve niceliğinde bir fark yaratıyor mu?

Kadınların iş hayatına daha fazla katılması, ekonomik özgürlük kazanmasının erkeğin yüzyıllardır toplumda kendine biçilen rolde karmaşa yarattığı bilinen bir gerçek. Ekonomik olarak ya da kariyer olarak eskisinden daha güçlü durumda olan kadın, yetersizlik duyguları zaten var olan bir erkek tipi için şiddete yönelme nedeni oluyor. Burada yalnızca fiziksel şiddetten değil sözel, psikolojik şiddetten de söz ediyoruz.

Eğitimli ve biraz daha kontrollü erkek daha çok psikolojik şiddet uyguluyor. Toplum içinde küçük düşürme, giyim ya da saç modeliyle ilgili eleştiriler, çok kilolu olduğu gerekçesiyle eleştirilip başka kadınlarla kıyaslamalar, ev sorumluluklarının yerine getirilmeme eleştirileri, kadının işi gereği katılmak zorunda olduğu mesai dışı toplantı ya da yemekler konusunda engellemeler en sık rastlanan nedenler oluyor.

Kadının üretim sürecine giderek daha fazla katılımı ve eşit bireyler olarak yer almasını istiyorsak bu konuda erkeklerin de geleneksel konumlarından ve akıl yürütmelerinden sıyrılması, kendini dönüştürmesi, işine gelince kadının çalışıp kazandığı parayı kabul edip işine gelmeyince ev işlerini paylaşmayıp ayrımcılık yapmaması gerek. Kadınların da benzer şekilde kandilerine saygı gösterecek ve uyum içinde yaşayacakları eşlerden ziyade çok para kazanıp rahat ettirecek eşler aramaları uyumsuzluk ve mutsuzluk getiriyor.


Şiddette eğitim, kırsal/kentsel bölge farkından söz edebilir miyiz?

Aslında en fazla şiddet, kırsal kesimde, köylerde değil, köy ve kasabasından kente göçmüş ama bu modern hayata kadın kadar adapte olamamış erkeklerden geliyor. Kırsal kesimde kadın geleneksel yapının dışına çıkamadığından haksızlığa uğrasa tepkilerini gösteremiyor. Bu gibi çevrelerde aileden ve toplumdan dışlanma korkusu da erkeği şiddetten alıkoyuyor. Kırsal kesimin kadın ya da erkek üzerinde kent yaşamı kadar baskı ve stres yaratmadığını da düşünürsek burada şiddetin görece daha az olmasını anlayabiliriz. Kente göçmüş kesimde ise kadın kent yaşamına daha iyi uyum sağladığından ve kentli kadın davranışlarını gözlemleyip haklı olarak tepkilerini gösterebildiğinden şiddete uğrama riski artıyor. Ben kentli kadının da eğitimli erkekler tarafından neredeyse aynı oranda şiddete uğradığını ancak sosyal yapısı nedeniyle bunu gizlediğini düşünüyorum. Bu daha çok psikolojik şiddet olarak ortaya çıkar. Psikolojik ya da fiziki şiddeti dillendirmek kırsalda ayıp değildir, kentte eğitimli çalışan bir kadın kolay kolay şiddet gördüğünü açıklamaz, kendine yakıştıramaz, ailesinden ve arkadaşlarından gizler. Bu sebeple erkeklere iyice cesaret gelir ve medyaya da sonuçları yansıyan okumuş yazmış modern görünüşlü adamların kıskançlık ya da eski eşinin reddetmesi cinayetlerine şaşırırız.

Şiddetin yaşanmayacağı aileler ve okullar oluşturmak için kadınlara nasıl bir rol düşüyor?

Şiddetin önlemesinde tabii ki aileye düşen rol çok önemli. Anne babalar erkek çocuklarını toplumda erkeklere biçilen klasik role göre değil eşitlikçi bir eğitim biçimi geliştirmeli. Psikologlar ve sosyologlar annelerin eğitiminde rol oynayabilirler. Böylece bilinçlenen anneler şiddete eğilimi fark ettiklerinde erken önlem alıp, psikolog ve pedagoglardan da yardım alarak daha sağlıklı çocuklar yetiştirmeye çalışabilirler.


Şiddete eğimli bir çocuğu nasıl normalleştirebiliriz?

Çocuklarda şiddet eğilimini azaltabilmemiz için onların kişisel özelliklerini tanımalı, farklı beklentiler içine girmemeli, ilgi ve ihtiyaçlarının farkında olmalıyız. Disiplin anlayışımızda asla şiddete yer vermemeliyiz.
Eğitim ve öğretim süreci içine girdiklerinde, başarıya ve iyi bir toplumsallaşmaya ulaşmaları için de okul-aile işbirliği içinde olmalı, rehberlik servislerini ilköğretimde de yaygınlaştırmalıyız. Sokaklarda büyüyen, yetiştirme yurtlarında kalan, çalışan çocuklara sevgiyle yardım eli uzatmalıyız. Unutmayın ki sakin, barışçıl bir ortamda sevgiyle yetişen, şiddeti görmeyen bir çocuk şiddet göstermez.