[CoderMan]

Ereksel Nedenler Kanıtı Nedir?

Varlık düzeninin bu düzeni kuran bir öncel zekâyı gerektirdiği savı.

Bu sav, metafizikte, erekbilimsel bir kanıt olarak ileri sürülür. Bu anlayışa göre her sonucun bir nedeni olması gerektiği gibi, her erekselliğin de bir ereksel nedeni olması gerekir. Her düzen bir düzenleyiciyi gerektirir, öyleyse doğa düzeni de Tanrı'nın varlığını gerektirir. Düzen bir zeka işidir, buysa öncel bir zekanın varlığını tanıtlar. Bu öncel zeka, Tanrı'dır. Doğadaki düzen, Tanrılık gücün öncel planına göre gerçekleşmiştir. Bu bilimdışı sav, Newton'dan Darwin ve Einstein'a kadar hemen her bilimsel bulguyla çürütülmüştür. İngiliz tanrıbilimcisi W. Paley'in göz örgeninin bir ereğe yönelmek için her türlü koşulları kendinde toplayan bir örgen olduğu ve bundan ötürü de ereksel nedenler kanıtının en yetkin örneklerinden biri bulunduğu savına karşı fizikçi Helmhpltz, ‘'gözü bir fizikçi yapmış olsaydı beceriksizliğinden ötürü geri gönderir, paramı geri isterdim'' der. Koyu bir metafizikçi olan Profesör F. A. Lange, Histoire du Materialisme adlı yapıtından (cilt 1, s. 267-8) örgensel varlıkların oluşumunda doğanın hiç de düzenli ve hesaplı davranmadığını, tersine, milyarlarca hayvan ve bitki tohumunun boş yere harcanıp gittiklerini ve ancak bunlardan küçük bir bölümünün doğada bir yer edinebildiğini uzun uzun anlatır ve bunu bir avcının bir tavşan vurmak için her yöne milyonlarca kurşun atmasına benzetir. Kurşunlar bir ereksel nedenle atılsaydı, her kurşunun hedefini bulması gerekirdi.

Derleyen: Sosyolog Ömer YILDIRIM
Kaynak: Atatürk Üniversitesi Sosyoloji Bölümü 1. Sınıf "Felsefeye Giriş" ve 3. Sınıf "Çağdaş Felsefe Tarihi" Dersi Ders Notları (Ömer YILDIRIM); "Felsefe Sözlüğü" Orhan Hançerlioğlu