Aryanizm
 

Aryanizm veya Ariusçuluk 4. yüzyılda İskenderiye'de yaşamış olan Arius'un geliştirdiği teolojik doktrindir. Aryanizmin en tartışmalı tarafı Hıristiyanlık'taki baba-oğul ilişkisiyle ilgiliydi. Kısaca İsa'nın tanrısallığının inkârıdır.

Ortodoks Hıristiyanlığa göre İsa, Tanrı Baba'nın oğlu ve Tanrı Baba gibi gerçek tanrıdır. Oysa, Arius ve taraftarlarıne göre İsa ancak ikinci derecede ve bağımlılığı olan bir tanrılığı haizdir. Başka bir deyişle, İsa başlangıcı olmayan, sonsuz ve her şeye gücü yeten gerçek tanrı değildir. Bu doktrin, Hıristiyanlığın ilk yüzyıllarında yazılmış bazı metinlerde birkaç dayanak noktası bulabiliyordu. 3. yüzyılda Origenes, oğulun babanın buyruğu altında olduğu fikrini uyandırabilecek bazı deyimler kullanmıştı. Arius bu formülleri genişletti ve bundan kapsamlı bir teori çıkardı.