CoderMan

Eytişimsel Özdekçilik Nedir?

Her türlü gelişmenin genel yasalarını saptayan bilim. Bilimsel dünya görüşü iki büyük öğretiden meydana gelmiştir: Tarihsel özdekçilik ve eytişimsel özdekçilik. Her iki öğreti de eytişimsel bir bağımlılık içindedir ve birbirini bütünler. Bundan başka ve aynı zamanda tarihsel gelişmeleri içinde düşünsel felsefeyle uygusal bilimin bütün olumlu verileri de bu öğretilerde bütünlenmiştir. "çağdaş fizik doğum sancıları çekmekte ve eytişimsel özdekçiliği doğurmaktadır".

Eytişimsel özdekçilik; doğa, toplum ve bilinç olgularını evrensel bir varlık anlayışı içinde bütünler ve bu bütünlüğün aynı çelişme yasasıyla geliştiğini meydana koyar. Bundan ötürüdür ki eytişimci ve özdekçidir. Eytişim 'devrim ve gelişme', özdekçilik 'doğanın insan düşüncesinden bağımsız olarak varlığı' anlamındadır. Tarihsel ve eytişimsel özdekçi öğreti, ham ve metafizik yapılı özdekçiliği aşıp yeni ve bilimsel birer anlam kazanan eytişimle özdekçiliğin bağımlılığını ortaya koymakla oluşmuştur. B u oluşma bilim ve felsefe tarihinde tek ve en büyük bir devrimdir. Bu oluşma sonucudur ki doğasal, toplumsal ve bilinçsel tüm olay ve olgular aydınlanmış, kolaylıkla anlaşılır olmuş, gerçekler meydana çıkmıştır. Bu oluşma sonucudur ki bilim felsefeleşmiş ve felsefe bilimleşmiştir b ilim ve felsefe birbiriyle kaynaşarak tek ve bütün bir bilgi olmuştur. eytişimsel özdekçilik'le; idealizm olduğu kadar materyalizm de aşılmıştır, metafizik olduğu kadar eytişim de aşılmıştır, özdekçilik eytişimselleşirken eytişim özdekselleşmiştir. Eytişimle özdekçilik arasındaki bileşim, evrenin anlaşılmasını olduğu kadar değiştirilmesini de zorunlu ve olanaklı kılmıştır. Bu yüzdendir ki eytişimsel ve tarihsel özdekçilik öğretisi hem bilimsel-felsefesel bir bir kuram, hem de ve aynı zamanda bilimsel-felsefesel bir yöntemdir. Tek ve biricik dünya görüşü eytişimsel özdekçiliktir.

Bu dünya görüşü eytişimseldir; çünkü doğasal, toplumsal ve bilinçsel tüm olaylara yaklaşma ve onları inceleyip kavrama yöntemi eytişimdir; bu dünya görüşü özdekçidir; çünkü doğasal, toplumsal ve bilinçsel tüm olayları yorumlayışı özdekçidir. Eytişimsel özdekçiliğin bilimselliği, bilimsel verilere dayanmasından ve ancak bilimsel verilerle biçimlenmesinden ilerigelir. Bilimseldir, çünkü bilimle çelişmez, tersine bilimsel sonuçlarla upuygundur. Bilimseldir, çünkü evrene, fantastik peşin yargılarla değil, evrene özgü gerçek ilişkileri çözümleyerek yaklaşır. Bilimseldir, çünkü evrenin bilimle bilinebileceğini savunur. Bilimseldir, çünkü hiçbir boş inanç ve gericilikle bağdaşmaz.

Görüldüğü gibi bu bilimsellik kimilerinin sandığı gibi yakıştırılmış bir bilimsellik değil, bilime dayanan ve bilimi savunan, bilimle gizlenen ve bilimin gelişmesiyle oluşan bir kuramın gerçek bilimselliğidir. Gerek idealizmin ve gerek ham materyalizmin bilimsel olmadıkları ise doğa bilimlerine ters düşen kavramlarından ve yorumlarından kolaylıkla anlaşılır. "Bilimin her gelişmesinde eytişimsel özdekçi bilgilerin geçerliliği yeniden denetlenmeli ve geliştirilmelidir.".

Eytişimsel özdekçilik, gelişme olgusunun genel yasalarının bilimidir, öylesine ki bilimsel gelişme olgusunu bütün öğretiler içinde tek başına temsil eder. Her bilim, gerçeğin farklı alanlarındaki gelişmesini ancak o alanlarda geçerli özel yasalara bağlar, eytişimsel özdekçilikse bizzat gelişme olgusunu genel yasalara bağlar. Bu genel yasalar kurgusal varsayımlar değil; bizzat doğanın, toplumun ve bilincin işleyişinden çıkarılmış ve onlara uygulanarak denetlenmiş ve doğrulukları saptanmış bilimsel yasalardır.

Bu yasalar, karşıtların birliği ve savaşımı yasası, nicelikten niteliğe ve nitelikten niceliğe geçiş yasası, olumsuzlanmanın olumsuzlanması yasası adlarıyla anılırlar.

Bu yasalar, evrende varolan her şeyin, bizzat nasıl devinip geliştiğinin, süreklilikte kesintinin, ve karşıtların birdenbire dönüşümlerle, nasıl aşıldığının, eskinin yıkılıp yeninin nasıl oluştuğunun anahtarını verir. Eytişimsel özdekçilik hem bilme ve hem de yapmanın öğretisi olmakla, kuramla kılgının (teoriyle pratiğin) bağımlılığını da ortaya koymuştur. Kuramsız kılgı ve kılgısız kuram olmaz. Kılgı kuramla başarılı olduğu gibi kuram da kılgıdan yansır.

Eytişimsel özdekçiliğin gereği gibi anlaşılması için yukarıda sayılı üç genel yasayla özdek, devim, bilinç, zaman ve uzay, oluş, yasa vb. gibi kavramların eytişimsel özdekçi tanımlarının ve özel ve gene, içerik ve biçim, öz ve olgu, neden ve sonuç, zorunluluk ve rastlantı, olanak ve gerçeklik, mantıksal ve tarihsel vb. gibi ulamların (kavramların) birbirleriyle olan sıkı bağımlılıklarının, 'yansı kuramı' adıyla anılan eytişimsel özdekçi bilgi kuramının ve tarihsel özdekçilik öğretisinin bilinmesi gerekir. Eytişimsel özdekçiliğin bilinmesi, bilimsel gelişmeyle sınırlı olarak, tüm olay ve olguların bilinmesi ve ilerde olacak olanların da doğru olarak tahmin edilmesi demektir.

Derleyen: Sosyolog Ömer YILDIRIM
Kaynak: Atatürk Üniversitesi Sosyoloji Bölümü 1. Sınıf "Felsefeye Giriş" ve 3. Sınıf "Çağdaş Felsefe Tarihi" Dersi Ders Notları (Ömer YILDIRIM); "Felsefe Sözlüğü" Orhan Hançerlioğlu