CoderMan

Yeni Olguculuk (Neo Pozitivizm) Nedir?

Felsefeyi dil çözümlemelerine indirgeyen, bilimi de dille sınırlayan idealist akım.

Olguculuk, temelde, Alman düşünürü Knat’tan gelen ‘’olaylardan başka hiç bir şeyi bilemeyiz’’varsayımına dayanır. Bu bakımdan yenikantçılık, yenigerçekçilik, yenihegelcilik gibi bütün idealist öğretiler, az çok, zorunlu olarak olgucu bir sonuca varırlar. Olaylardan başka hiçbir şeyi bilemeyeceğimize göre, bilim de sadece olayları incelemekle yetinecek ve ‘kendiliğinde şey’in alanına el uzatmayacaktır.

Yeniolgucular, olguculuk öğretisini bu anlamdaki bilimselliğe uygulayarak, bilimsel kuralların değerini ölçebilecek yanılmaz bir ölçüt buldukları kanısındadırlar. Bu ölçüt de dil ve somut mantık incelemeleridir. Gerçeğin bilgisi, bilimsel düşüncenin verilerinden ibarettir. Demek ki felsefeye dilin çözümlenmesinden başka yapacak bir iş kalmamaktadır. Felsefe ve bilim tüm mantık işidir. Bu yüzden yeniolguculuk, bilim felsefesi ya da mantıkçı olguculuk adlarıyla da anılır.

Yeniolguculuğun temelleri Bertrand Russell, L. Wittgenstein, M. Schlick, R. Carnap, H. Reihenbach, Tarski, W. Quine, A. Pap, G. Ryle, A. Ayer tarafından atılmıştır.

Yeniolguculuğun ayırıcı niteliği, bilimsel terimlerin semantik çözümlemesine dayanmaktadır. Bu düşünceyse, örneğin Amerikan semantikçisi, S. Chase’in elinde ‘sömürme’ teriminin dilden atılmasıyla sömürme olayının da ortadan kalkacağı sonucuna varmaktadır. Yeniolgucular ‘olay’ deyiminden, nesnel fenomenleri(görünenleri N.) ve olguları değil, öznel duyumları ve tasarımları anlamaktadırlar. Onlara göre bilim sadece olaylarla uğraşacaktır, ama olayların nesnel gerçeklikleri yoktur, örneğin bir limonun gerçekten var olup olmadığı ve nasıl bir süreçle varlaştığı sorulamaz ve incelenemez. Limon sadece dille anlaşılan tat, burunla anlaşılan koku, gözle görülen renk ve biçimden ibarettir ve yalnız bu nitelikleri bilimsel bir araştırmanın ve yargının konusu olabilir. Bilim nesnel dünyayı asla bilemez.

Yeniolgucular, böylece, felsefenin temel sorunlarını tümüyle yok ettikleri ve bilimi en ilkel yanından aldıkları halde, varsayımlarına bilimsel felsefe adını takmaktan çekinmemektirler. Gerçekte yaptıkları iş, ‘olay’ teriminden öznel duyumları ve tasarımları anladıklarına göre, yalın bir öznel idealizmden ibarettir.

Yeniolgucular töresel alanda da aynı özelliği gütmektedirler. Onlara göre töresel bir kanı, kişisel bir kanıdır ve başkalarını bağlamaz. Nesnel töresel kurallar yoktur. Bundan çıkan sonuç da açıkça şudur:
Nesnel töresel (toplumsal, ahlaksal N.) kurallar arayanlar dine başvurmalıdırlar.
Yeniolguculuk, görüldüğü gibi, metafiziğe sırt çevirme ve bilimselleşme iddialarına rağmen, bilimin tüm dışında ve metafiziğin tüm içinde bulunan gerici idealist bir öğretidir.

Öznel düşünceci yeniolguculuk, çağımızda, aynı yapıda olmak üzere, çeşitli adlar ve okullarla boy göstermektedir. Örneğin Avusturya’da M. Schlick’le öğrencilerinin kurduğu Viyana okulu, İsveç’te Upsala okulu, H. Reichenbach ve C. Hempel’le izdaşlarının oluşturduğu Berlin bilimsel felsefe derneği, Almanya’da ayrıca Münster grubu(Scholz), İngiltere’de Lenguistik felsefe grubu ve ayrıca Moor’u izleyen Analitik düşünürler (Stebbing. Wisdom vb.), Viyana grubuna bağlı olarak Alman mantıkçı olgucuları (Carnap, Neutrth vb.), Amerika’da Pragmacı yeniolgucu akım (E. Nagel, H. Morgenau, W. Quine, Morris, Bridgman vb.) ve ayrıca bilimsel görgücülük adı altında toplanan pek çok düşünür yeniolgucudurlar. Bilim adamı geçinen b u kadar çok profesörün böylesine bir bardak suda fırtına koparmaya çalışmalarının nedeni, kolaylıkla anlaşılamaz. Emperyalizmin merkezi olan Amerika’nın bugün yeniolguculuğun da merkezi olduğu unutulmamalıdır. Bu bilimdışı akıma kendilerini kaptırmış bulunan kimi iyi niyetli bilim adamları, yeniolguculuğun pek çok felsefe sorunları karşısındaki aczini itiraf etmekte ve bunu yeniolguculuğun bunalımı olarak nitelemektedirler.

Felsefeyi dilbilgisi (ve mantık N.) çözümlemesine indirgemek, onu yok etmek demektir. Yok edilen bir felsefeye bilim felsefesi adını vermekse yeniolgucu bulanık kafalılığın yapabileceği bir şeydir. Bundan ötürü yeniolguculuk ‘sözde bilim felsefesi’ adıyla anılır.

Derleyen: Sosyolog Ömer YILDIRIM
Kaynak: Atatürk Üniversitesi Sosyoloji Bölümü 1. Sınıf "Felsefeye Giriş" ve 3. Sınıf "Çağdaş Felsefe Tarihi" Dersi Ders Notları (Ömer YILDIRIM); "Felsefe Sözlüğü" Orhan Hançerlioğlu