SemaNur

Olumsuzlama Nedir?

Olumsuzluğu ortaya koyma.

Diyalektik mantıkta olumlama (Sav, Tez) deyiminin karşıtıdır ve karşısav (Antitezi Yadsıma) deyimiyle anlamdaştır. Bir düşünce ya da varlığın kendi kendisiyle özdeş kalmasına engel olan, onu kendinden başka olmaya çeken yanı olumsuz yanıdır ki onun bu etkisine olumsuzlama denir. Düşünce ve varlık olumlu yanıyla kendini olumlarken olumsuz yanıyla da kendini olumsuzlar. Bu her düşünce ve varlığın geliştirici çelişmesidir. Kimi yazarlarımızca değilleme, hayırlama, yoksama, yadsıma gibi deyimlerle de dile getirilen olumsuzlama, bağlılaşığı olan olumlama'yla birlikte, Alman düşünürü Hegel'in idealist diyalektiğinde ileri sürdüğü kavramlardır. Hegel, evrimin mantıksal niteliğini araştırıyordu. Bundan ötürü bütün bu kavramları düşünce alanında kullanıyordu. Ona göre olumsuzlama, bir kavramın karşıtı tarafından yok edilmesidir. Ama bu yok etme tümüyle ortadan kaldırma değildir, yok edilenin olumlu yanlarını alıp sadece olumsuz yanlarını yok etmedir. Hegel şöyle der: "Bilgide ilerlemeyi gerçekleştiren biricik yasa, bu mantık yasasıdır. Bu mantık yasasına göre olumsuz, aynı zamanda olumludur. Olumsuzlama, belli bir olumsuzlama olmakla, aynı zamanda belli bir içerik taşır. Bu, yeni bir kavrayış, yeni bir kavramdır. Öncekinden daha yüksek, daha zengin bir kavram. Çünkü karşıtını olumsuzlarken onu içermiş, onunla zenginleşmiştir, şimdi hem kendini hem de karşıtını birlikte taşımaktadır. İşte kavramlar sistemi böyle oluşur ve her türlü dış etkiden bağımsız olarak aralıksız bir akış içinde gelişir" (Hegeli Mantık Bilgisi, Kitap 1, Giriş)

Marx'la Engels, eytişimsel ve tarihsel özdekçilik öğretisini kurarken, Hegel'in bu idealist mantıksal anlayışını bir yana bırakmışlar ve olumsuzlama deyimini, evrim sürecinde eski bir niteliğin, kendisi tarafından yaratılmış olan yeni b ir nitelikle zorunlu yer değiştirmesi anlamında kullanmışlardır. Bir usta, "eski varoluş biçimleri olumsuzlanmadıkça hiçbir alanda gelişme olmaz" der. Evrim sürecinde eski bir niteliğin yeni bir nitelik tarafından olumsuzlanması, 'karşıtların birliği ve savaşımı yasası'nın doğal ve zorunlu sonucudur. Evren sonsuzdur, ama onu meydana getiren nesneler zaman ve uzay içinde sonludurlar ve bundan ötürü de olumsuzlama konusudurlar. Bundan ötürüdür ki her olumsuzlayan da olumsuzlanır sonsuz evrenin evrimi de sonsuzdur. Bu sonsuzluk içinde hiçbir nesne ve olay kalıcı değildir, gelip geçicidir, doğup ölücüdür. Bundan ötürüdür ki her yeni daha yenisi tarafından olumsuzlanır ve yerini zorunlu olarak ona bırakır. Eytişimsel ve tarihsel özdekçi öğretinin ortaya koyduğu ve açıkladığı bu evrensel yasa da olumsuzlanmanın olumsuzlanması adını taşır.

alıntı